Tất tần tật những điều bạn cần biết về khô mắt

Nước mắt rất cần thiết để giữ ẩm và bảo vệ bề mặt nhãn cầu. 

Nước mắt được tạo ra từ các tuyến lệ. Mỗi lần chớp mắt, nước mắt sẽ được dàn đều ra toàn bộ bề mặt nhãn cầu. Người bị khô mắt là do lượng nước mắt tiết ra không đủ hoặc bốc hơi quá nhanh do nhiều nguyên nhân.

Hiện nay, bệnh khô mắt đang là căn bệnh phổ biến, đặc biệt với những người làm việc với máy tính thường xuyên, trong thời gian dài.

1. Khô mắt là gì?

Khô mắt là sự rối loạn của màng phim nước mắt. 

Màng phim này bao gồm 3 lớp: Lớp mỡ, lớp nước và lớp nhầy. Lớp mỡ hạn chế sự bốc hơi nước mắt. Lớp nước trong suốt đảm bảo cung cấp oxy cho biểu mô giác mạc, có tính sát trùng nhẹ cho giác mạc trơn nhẵn, rửa trôi bụi bẩn. Lớp nhầy giúp dàn đều nước mắt trên giác mạc. Các lớp này cùng nhau bảo vệ nhãn cầu khỏi những tác động xấu bên ngoài.

Khi 3 lớp này bị mất cân bằng sẽ khiến nước mắt bay hơi nhanh, dẫn đến không cấp đủ nước mắt để bôi trơn, bảo vệ bề mặt nhãn cầu và nuôi dưỡng giác mạc, gây nên những triệu chứng khó chịu cho mắt.

2. Biến chứng

Những người bị khô mắt có thể gặp các biến chứng sau:

Nhiễm trùng mắt: Nước mắt của bạn bảo vệ bề mặt của mắt bạn khỏi bị nhiễm trùng. Nếu không có đủ nước mắt, bạn có thể tăng nguy cơ nhiễm trùng mắt.

Tổn hại bề mặt nhãn cầu: Nếu không được điều trị, tình trạng khô mắt nặng có thể dẫn đến viêm mắt, mài mòn bề mặt giác mạc, loét giác mạc và giảm thị lực.

Chất lượng cuộc sống giảm sút: Khô mắt có thể gây khó khăn khi thực hiện các hoạt động hàng ngày, chẳng hạn như đọc sách.

3. Triệu chứng của khô mắt:

Các dấu hiệu và triệu chứng, thường ảnh hưởng đến cả hai mắt, có thể bao gồm:

– Cảm giác bỏng rát hoặc ngứa trong mắt

– Khó khăn khi lái xe vào ban đêm

– Nhạy cảm với ánh sáng

– Nhìn mờ hoặc mỏi mắt

– Đỏ mắt

– Cảm giác có dị vật 

– Khó đeo kính áp tròng

– Chảy nước mắt, là phản ứng của cơ thể đối với sự kích ứng của khô mắt

4. Nguyên nhân gây khô mắt:

Có nhiều nguyên nhân gây khô mắt:

Tuổi: Những người trên 65 tuổi thường sẽ có một vài triệu chứng của khô mắt. Đây là kết quả của quá trình lão hóa tự nhiên.

Giới tính: Sự thay đổi hormone sau khi mang thai, sử dụng thuốc tránh thai, thời kỳ tiên mãn kinh khiến cho nữ giới dễ bị khô mắt hơn nam giới.

Do bệnh lý: Nhiều bệnh gây tổn thương mắt dẫn đến tình trạng khô mắt 

– Hở mi, lật mi, làm mắt nhắm không kín: bề mặt nhãn cầu không được mi mắt che phủ hết, làm gia tăng khô mắt.

– Viêm bờ mi: vi khuẩn gây viêm bờ mi có thể phân hủy dầu do các tuyến tiết dầu của bờ mi tiết ra, do đó, màng phim nước mắt bị thiếu hụt lượng dầu cần thiết, làm phim nước mắt dễ vỡ hơn, làm tăng nặng tình trạng khô mắt.

– Bệnh lý toàn thân: Viêm khớp dạng thấp, đái tháo đường, tổn thương tuyến giáp, hội chứng Sjogren, bệnh mắt dị ứng, viêm khớp dạng thấp, lupus, xơ cứng bì, bệnh ghép so với vật chủ, bệnh sarcoidosis, rối loạn tuyến giáp hoặc thiếu vitamin A có thể dẫn tới hội chứng khô mắt.

– Bệnh lý khác tại mắt: Tổn thương dây thần kinh hoặc do phẫu thuật khúc xạ bằng laser.

Môi trường sống: Tiếp xúc nhiều với gió, khói bụi, khói thuốc lá, thời tiết hanh khô làm tốc độ bốc hơi của nước mắt nhanh hơn, thúc đẩy khô mắt hình thành và tăng nặng. 

Khí hậu khô nóng, nhiều gió hoặc khói bụi: Khí hậu càng khô nóng, nhiều gió hoặc khói bụi, lượng nước mắt bay hơi càng nhiều, nguy cơ khô mắt càng tăng.

Sinh hoạt hằng ngày:

– Sử dụng các thiết bị điện tử thường xuyên hoặc đọc sách

Nghiên cứu cho thấy, khi sử dụng thiết bị điện tử (điện thoại, máy tính,…), tần suất chớp mắt bị giảm đi, dẫn tới bề mặt nhãn cầu không được giữ đủ ẩm, làm tăng nguy cơ khô mắt.

– Sử dụng kính áp tròng

– Phẫu thuật khúc xạ

Phẫu thuật khúc xạ tác động lên giác mạc, là một trong nhiều nguyên nhân gây khô mắt.

Do thuốc: Một số loại thuốc làm giảm số lượng nước mắt tiết ra như: thuốc kháng histamine, thuốc thông mũi, liệu pháp thay thế hormone, thuốc chống trầm cảm và thuốc điều trị tăng huyết áp, thuốc ngừa mụn trứng cá, thuốc ngừa thai và thuốc điều trị bệnh Parkinson.

5. Điều trị và phòng tránh khô mắt

Khô mắt là hội chứng mạn tính, khó có thể điều trị khỏi hoàn toàn. Mặc dù trình độ dân trí hiện nay đang được nâng cao, nhưng tình trạng tự ý mua thuốc về điều trị vẫn còn xảy ra khá phổ biến, trong đó có thuốc điều trị bệnh mắt.

Việc lạm dụng thuốc và sử dụng không đúng chỉ định dẫn tới nhiều hậu quả. Ở nhiều nơi, nhất là các vùng nông thôn, viện lạm dụng thuốc nhỏ mắt có chứa Corticoids đang góp phần làm gia tăng tình trạng đục thể thủy tinh, tăng nhãn áp do corticoids. Những biến chứng này đều có thể kiểm soát được nếu dùng thuốc theo đúng chỉ định.

Các phương pháp điều trị khô mắt hiện nay bao gồm: bổ sung nước mắt nhân tạo, duy trì sự bền vững của phim nước mắt, làm tăng tiết nước mắt, điều trị các bệnh lý của mi mắt, bề mặt nhãn cầu.

– Bổ sung nước mắt nhân tạo: Có nhiều sản phẩm nước mắt nhân tạo trên thị trường, dùng cho các trường hợp khô mắt nhẹ và trung bình. Đối với các trường hợp khô mắt nặng, ngoài bổ sung nước mắt nhân tạo, cần có các phương pháp điều trị khác bổ sung.

– Duy trì độ bền vững của phim nước mắt: thời gian phá vỡ màng phim nước mắt trên bề mặt nhãn cầu càng ngắn, khô mắt càng nặng. Việc hạn chế nước mắt thoát khỏi bề mặt nhãn cầu có thể thực hiện bằng cách làm giảm áp suất thẩm thấu của nước mắt, nút các ddiemr lệ, hoặc phẫu thuật đóng điểm lệ vĩnh viễn.

– Làm tăng tiết nước mắt: sử dụng các thuốc tra mắt: nước mắt nhân tạo, Omega-3.

– Điều trị các bệnh lý viêm của mi mắt, bề mặt nhãn cầu: viêm bờ mi, viêm kết mạc, viêm giác mạc, dùng thuốc tra, nhỏ mắt dạng dung dịch và/hoặc dạng mỡ theo chỉ định và tình trạng bệnh. Ngoài dùng thuốc, phương pháp chườm ấm, massage mi mắt cũng góp phần làm giảm tình trạng viêm của mi mắt.

6. Tips giúp mắt dễ chịu hơn

– Chớp mắt thường xuyên, nhất là khi đọc sách, làm việc, sư dụng điện thoại, máy tính, xem tivi.

– Làm tăng độ ẩm không khí tại nhà và nơi làm việc: sử dụng bình phun sương, bật chế độ làm ẩm nếu thời tiết không quá ẩm ướt.

– Hạn chế tác hại của nắng và gió bằng cách đeo kính bảo hộ, kính râm khi ra ngoài trời.

– Uống đủ nước mỗi ngày, trung bình 2 lít/người/ngày với cường độ lao động trung bình. Những công việc nặng nhọc hơn, dễ mất nước qua mồ hôi thì cần bổ sung nhiều nước hơn.

– Thực hiện quy tắc 20-20-20 (cứ sau 20 phút làm việc với máy tính, điện thoại, đưa mắt nhìn xa 20 giây vào vật cách xa 20 feet – khoảng 6 mét). Điều này giúp mắt có thời gian nghỉ ngơi tạm thời, hạn chế mỏi điều tiết, là nguyên nhân góp phần làm nặng thêm tình trạng khô mắt.

– Không hướng máy sấy tóc, máy sưởi xe hơi, máy điều hòa không khí hoặc quạt về phía mắt bạn.

– Nếu bạn bị khô mắt mạn tính, hãy sử dụng thuốc nhỏ mắt thường xuyên

– Khám mắt tại cơ sở y tế có chuyên khoa mắt để được phát hiện, chẩn đoán và điều trị Hội chứng khô mắt kịp thời.